بازار طلا دنیای بزرگی از مفاهیم و اصطلاحات تخصصی دارد که دانستن آنها برای هر خریدار، فروشنده یا سرمایه‌گذار ضروری است. واژه‌هایی مثل عیار، مظنه، اجرت، حباب یا معاملات فردایی شاید در نگاه اول پیچیده به نظر برسند اما درک درست آنها باعث می‌شود هنگام معامله یا سرمایه‌گذاری تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرید در این مقاله، همه اصطلاحات رایج بازار طلا را به زبان ساده توضیح داده‌ایم؛ از انواع طلا و واحدهای اندازه‌گیری گرفته تا روش‌های قیمت‌گذاری، سکه‌های رایج، فرآیندهای طلاسازی و حتی مفاهیم تخصصی معاملات جهانی. با خواندن این راهنما در وبسایت ریسه گالری، تصویری روشن و کامل از بازار طلا به دست می‌آورید و می‌توانید با اطمینان بیشتری در این بازار پرنوسان قدم بردارید.
اصطلاحات مربوط به انواع طلا و محصولات آن
طلای آب‌شده
طلای آب‌شده به قطعات طلایی گفته می‌شود که پس از ذوب کردن مصنوعات یا طلای شکسته به‌دست می‌آیند. این نوع طلا قالب مشخصی ندارد و معمولاً به‌صورت قطعات نامنظم یا ریخته‌گری‌شده عرضه می‌شود. از آن‌جایی که اجرت ساخت و هزینه‌های زینتی در این مرحله از بین رفته، طلای آب‌شده بیشتر به‌عنوان ماده خام برای ساخت زیورآلات جدید یا به‌عنوان ابزاری برای سرمایه‌گذاری در معاملات عمده مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین نکته در خریدوفروش طلای آب‌شده، اطمینان از صحت عیار و خلوص آن است.
شمش طلا
شمش طلا به قطعاتی استاندارد و قالب‌ریزی‌شده از طلای خالص یا طلایی با عیار مشخص گفته می‌شود که معمولاً توسط کارخانه‌های معتبر تولید می‌شود. برخلاف طلای آب‌شده، شمش‌ها دارای وزن و عیار دقیق حک‌شده هستند و به همین دلیل در بازار اعتماد بیشتری جلب می‌کنند. سرمایه‌گذاران و بانک‌ها از شمش طلا برای ذخیره ارزش استفاده می‌کنند زیرا قابلیت نقدشوندگی بالایی دارد و در سطح جهانی به رسمیت شناخته می‌شود.
طلای خام و طلای ساخته‌شده
طلای خام به فلزی گفته می‌شود که مستقیماً از معادن استخراج یا پس از ذوب اولیه به‌صورت ناخالص در دسترس است و هنوز به محصولی برای مصرف روزمره تبدیل نشده است. در مقابل، طلای ساخته‌شده شامل زیورآلات، سکه یا هر قطعه‌ای است که پس از طراحی و فرآیندهای مختلف شکل گرفته و آماده استفاده یا عرضه در ویترین طلافروشی‌هاست. تفاوت اصلی این دو در اجرت و ارزش افزوده‌ای است که به طلای ساخته‌شده اضافه می‌شود.
طلای سفید، طلای رزگلد و طلای آلیاژی
طلای سفید، رزگلد و سایر انواع آلیاژی نتیجه ترکیب طلا با فلزات دیگر برای تغییر رنگ و خواص فیزیکی آن هستند. طلای سفید معمولاً با فلزاتی مانند پالادیوم یا نیکل ترکیب می‌شود و ظاهر براق و مشابه پلاتین دارد. رزگلد با اضافه‌کردن مس، رنگی متمایل به صورتی پیدا می‌کند که در جواهرات مدرن طرفداران زیادی دارد. آلیاژهای مختلف به طلا استحکام بیشتری می‌دهند و باعث می‌شوند علاوه بر رنگ متنوع، برای استفاده روزانه مناسب‌تر باشد.
طلای متفرقه، طلای شرطی، طلای شکن
طلای متفرقه به قطعاتی گفته می‌شود که فاکتور یا برند مشخصی ندارند و معمولاً برای طلافروشان ریسک بیشتری دارند. طلای شرطی به حالتی اشاره دارد که مشتری بخشی از هزینه خرید را به‌صورت تعهد یا قرض در آینده پرداخت می‌کند و طلا گرو می‌ماند. طلای شکن نیز اصطلاحی است برای قطعاتی که شکسته یا غیرقابل استفاده‌اند و بیشتر برای ذوب مجدد به کار می‌روند. هر سه نوع به‌خاطر شرایط خاصشان معمولاً با قیمت پایین‌تری خریدوفروش می‌شوند.
مصنوعات طلا (طلای زینتی)
مصنوعات طلا شامل انواع زیورآلات و وسایل تزئینی ساخته‌شده از طلا هستند که علاوه بر ارزش فلز، اجرت ساخت و طراحی نیز در قیمت آنها لحاظ می‌شود. دستبند، گردنبند، انگشتر و گوشواره از رایج‌ترین مصنوعات طلا به شمار می‌روند. این نوع طلا بیشتر برای استفاده شخصی و هدیه دادن خریداری می‌شود و برخلاف طلای آب‌شده یا شمش، بعد از فروش، بخشی از هزینه اجرت ساخت به صاحب آن برنمی‌گردد.
طلای انگ‌شده
طلای انگ‌شده به قطعاتی گفته می‌شود که دارای مهر یا نشان رسمی عیارسنجی هستند. این مهر نشان‌دهنده خلوص واقعی طلاست و معمولاً توسط اتحادیه یا مرجع معتبر روی قطعه حک می‌شود. وجود انگ باعث می‌شود مشتری با اطمینان بیشتری خرید کند و فروشنده هم اعتبار بالاتری برای محصول داشته باشد. در بازار، طلای انگ‌شده به‌عنوان قطعه‌ای مطمئن و استاندارد شناخته می‌شود.
طلای خارجی و طلای شاخص
طلای خارجی به زیورآلات یا شمش‌هایی گفته می‌شود که در کشورهای دیگر تولید شده و وارد بازار داخلی شده‌اند. معمولاً به‌دلیل برند و طراحی خاص، قیمت بالاتری نسبت به مصنوعات داخلی دارند. طلای شاخص هم به قطعات یا برندهایی گفته می‌شود که در بازار به‌عنوان مرجع یا معیار قیمت‌گذاری شناخته می‌شوند؛ برای مثال، برخی سکه‌ها یا شمش‌های معتبر می‌توانند شاخصی برای تعیین ارزش سایر طلاها باشند.
اصطلاحات مربوط به واحدهای اندازه‌گیری و عیار طلا
عیار طلا و عیارسنجی
عیار طلا نشان‌دهنده درصد خلوص طلا در یک قطعه است. به‌طور معمول طلای ۲۴ عیار خالص‌ترین شکل طلا به شمار می‌آید، اما برای استفاده در زیورآلات، آن را با فلزات دیگر ترکیب می‌کنند تا استحکام بیشتری پیدا کند. در ایران رایج‌ترین عیار، ۱۸ عیار است که معادل ۷۵۰ واحد طلای خالص در هزار واحد آلیاژ محسوب می‌شود. عیارسنجی به فرایند بررسی و اندازه‌گیری دقیق این خلوص گفته می‌شود و معمولاً با ابزارهای تخصصی یا ذوب آزمایشی انجام می‌گیرد تا ارزش واقعی قطعه مشخص شود.
عیار پس
اصطلاح عیار پس در بازار به اختلافی اشاره دارد که میان عیار اعلام‌شده و عیار واقعی قطعه وجود دارد. برای مثال اگر قطعه‌ای با عیار ۷۵۰ فروخته شود اما در آزمایش مشخص گردد که خلوص آن کمتر است، این کمبود را عیار پس می‌نامند. این موضوع می‌تواند ناشی از ناخالصی، لحیم‌کاری یا تقلب در تولید باشد. عیار پس به‌طور مستقیم روی قیمت تأثیر می‌گذارد و معمولاً باعث کاهش ارزش قطعه می‌شود.
انگ طلا
انگ طلا همان نشانی است که به‌صورت مهر یا حکاکی روی قطعه زده می‌شود و نشان‌دهنده عیار واقعی آن است. این علامت معمولاً توسط اتحادیه‌ها یا مراکز معتبر عیارسنجی درج می‌شود و برای خریدار نوعی ضمانت محسوب می‌گردد. وجود انگ معتبر به مشتری اطمینان می‌دهد که طلا دارای خلوص واقعی بوده و می‌تواند بدون نگرانی از تقلب، خرید انجام دهد. در بازار، قطعات انگ‌خورده معمولاً با اعتماد بیشتری معامله می‌شوند.
گرم، مثقال و سوت طلا
برای وزن‌کشی طلا در بازار ایران از واحدهای مختلفی استفاده می‌شود. گرم واحد اصلی و رایج است که همه با آن آشنا هستند. مثقال واحدی قدیمی‌تر است که برابر با ۴٫۶۰۸ گرم محاسبه می‌شود و هنوز هم در مظنه طلا به‌کار می‌رود. سوت هم یک واحد بسیار کوچک است و هر سوت معادل یک‌صدم گرم است. طلافروشان برای دقت بالا در وزن‌کشی، مخصوصاً در قطعات کوچک یا سنگ‌های قیمتی، از این واحدها استفاده می‌کنند.
انس (Ounce) و قیراط (Carat)
انس واحدی بین‌المللی برای سنجش وزن فلزات گران‌بها از جمله طلاست. هر انس طلا برابر با حدود ۳۱٫۱۰۳ گرم است و قیمت جهانی طلا معمولاً بر اساس انس اعلام می‌شود. قیراط، برعکس، واحدی برای سنجش خلوص یا وزن سنگ‌های قیمتی به‌ویژه الماس است. هر قیراط معادل ۲۰۰ میلی‌گرم است. آشنایی با این دو واحد برای کسانی که معاملات بین‌المللی انجام می‌دهند یا قصد سرمایه‌گذاری در بازار جهانی طلا دارند اهمیت زیادی دارد.
واحد تروی و پنی‌ویت
واحد تروی (Troy) سیستم وزنی قدیمی است که هنوز هم در بازار جهانی طلا و نقره کاربرد دارد. در این سیستم هر پوند تروی شامل ۱۲ اونس تروی است و هر اونس تروی ۲۰ پنی‌ویت به حساب می‌آید. یک پنی‌ویت هم تقریباً معادل ۱٫۵۵ گرم است. این واحدها بیشتر در معاملات سنتی یا در کشورهای غربی دیده می‌شوند و دانستن آنها کمک می‌کند تا هنگام بررسی منابع خارجی یا معاملات خاص، درک بهتری از وزن و ارزش فلزات گران‌بها داشته باشید.
اصطلاحات مربوط به قیمت‌گذاری طلا
مظنه طلا
مظنه طلا به قیمت یک مثقال طلای ۱۷ عیار گفته می‌شود که در بازار ایران به‌عنوان مرجع سنتی قیمت‌گذاری استفاده می‌شود. هر مثقال حدود ۴٫۶۰۸ گرم است و مظنه معمولاً برای محاسبه سریع ارزش طلا در مقیاس عمده کاربرد دارد. طلافروشان با تبدیل مظنه به گرم و تطبیق آن با عیار استاندارد، قیمت روز مصنوعات و سکه را مشخص می‌کنند. آگاهی از مظنه کمک می‌کند تا خریدار و فروشنده دید روشنی نسبت به قیمت پایه داشته باشند.
قیمت روز، قیمت خرید و فروش طلا
قیمت روز طلا همان عددی است که بر اساس آخرین تغییرات بازار جهانی و نرخ ارز در کشور اعلام می‌شود. این قیمت، پایه معاملات در طول روز است. قیمت خرید به عددی گفته می‌شود که طلافروش حاضر است طلا را از مشتری بخرد و معمولاً کمی پایین‌تر از قیمت روز است. در مقابل، قیمت فروش همان نرخی است که مشتری برای خرید طلا از مغازه پرداخت می‌کند و شامل اجرت ساخت و سود فروشنده هم می‌شود. تفاوت این سه نرخ باعث شکل‌گیری حاشیه سود و هزینه معامله در بازار طلا می‌گردد.
حباب طلا و حباب سکه
حباب در بازار طلا و سکه به اختلاف بین ارزش واقعی یک قطعه و قیمتی که در بازار معامله می‌شود گفته می‌شود. به‌طور ساده، اگر سکه یا طلایی بالاتر از ارزش ذاتی‌اش فروخته شود، می‌گویند دارای حباب است. این وضعیت معمولاً به‌دلیل تقاضای هیجانی یا محدودیت عرضه پیش می‌آید. دانستن مقدار حباب به خریدار کمک می‌کند تا بفهمد آیا معامله به‌صرفه است یا ممکن است بیش از ارزش واقعی پرداخت کند.
اسپرد طلا
اسپرد طلا به فاصله یا اختلاف قیمت بین خرید و فروش طلا در بازار گفته می‌شود. به بیان دیگر، همان تفاوتی است که طلافروش هنگام خرید از مشتری و فروش به مشتری دیگر در نظر می‌گیرد. این اختلاف برای پوشش هزینه‌ها، ریسک نوسانات قیمت و سود فروشنده اعمال می‌شود. هرچه بازار نوسان بیشتری داشته باشد یا قطعه ریسک بالاتری ایجاد کند، اسپرد بزرگ‌تر خواهد بود.
دلار محاسباتی طلا
دلار محاسباتی طلا نرخی است که طلافروشان برای تبدیل قیمت جهانی طلا (بر حسب انس) به ریال استفاده می‌کنند. این نرخ لزوماً با قیمت آزاد یا رسمی دلار یکسان نیست و معمولاً بر اساس شرایط بازار و سیاست‌های مالی تغییر می‌کند. داشتن دلار محاسباتی باعث می‌شود قیمت‌گذاری طلا هماهنگ‌تر شود و فعالان بازار بتوانند سریع‌تر ارزش واقعی هر گرم طلا را بر اساس نرخ جهانی محاسبه کنند.
نمودار قیمت طلا
نمودار قیمت طلا نمایش تصویری تغییرات ارزش این فلز در بازه‌های زمانی مختلف است. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران با نگاه به نمودار می‌توانند روند صعودی یا نزولی بازار را تشخیص دهند. این نمودارها معمولاً بر اساس روزانه، هفتگی یا ماهانه ترسیم می‌شوند و برای تحلیل تکنیکال بسیار کاربردی هستند. مشاهده نمودار کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری درباره زمان خرید یا فروش دقیق‌تر و علمی‌تر باشد.
قیمت نقدی و آتی (Spot & Futures)
قیمت نقدی طلا یا Spot همان نرخی است که معامله در همان لحظه و بر اساس ارزش روز بازار انجام می‌شود. در مقابل، قیمت آتی یا Futures به قراردادی گفته می‌شود که خریدار و فروشنده توافق می‌کنند در آینده‌ای مشخص طلا را با قیمتی تعیین‌شده معامله کنند. معاملات آتی برای پوشش ریسک یا پیش‌بینی روند قیمت کاربرد دارد و معمولاً در بورس‌های جهانی انجام می‌شود. تفاوت این دو مفهوم برای کسانی که به‌دنبال سرمایه‌گذاری حرفه‌ای هستند اهمیت ویژه‌ای دارد.
اصطلاحات مربوط به سکه‌های طلا
سکه بهار آزادی (تمام، نیم، ربع، گرمی)
سکه بهار آزادی یکی از پرمعامله‌ترین انواع سکه در ایران است که از سال ۱۳۵۸ توسط بانک مرکزی ضرب می‌شود. این سکه در اندازه‌های مختلف شامل تمام، نیم، ربع و گرمی عرضه می‌گردد تا افراد با سرمایه‌های متفاوت بتوانند در بازار طلا حضور داشته باشند. وزن و عیار هرکدام از این سکه‌ها استاندارد مشخصی دارد و همین موضوع باعث شده به‌عنوان مرجع سرمایه‌گذاری و پس‌انداز در میان مردم شناخته شوند.
سکه امامی
سکه امامی از سال ۱۳۶۹ جایگزین تدریجی سکه بهار آزادی شد و به‌دلیل طراحی متفاوت و حک تصویر امام خمینی(ره) روی آن، به این نام معروف است. این سکه هم مانند سکه بهار آزادی در قطعات مختلف ضرب می‌شود اما به‌خاطر تقاضای بیشتر، معمولاً نقدشوندگی بالاتری دارد. در بازار سرمایه‌گذاری طلا، سکه امامی به‌عنوان اصلی‌ترین گزینه شناخته می‌شود و قیمت آن یکی از شاخص‌های مهم در تعیین روند بازار سکه است.
سکه پارسیان
سکه پارسیان در واقع سکه رسمی بانک مرکزی نیست بلکه قطعه‌ای کوچک از طلای ۱۸ عیار است که توسط بخش خصوصی تولید می‌شود. این سکه‌ها بیشتر برای هدیه یا پس‌اندازهای خرد مورد استفاده قرار می‌گیرند و معمولاً وزن‌های کمتر از یک گرم دارند. چون سکه پارسیان پشتوانه بانکی ندارد، قیمت آن بر اساس وزن و اجرت تعیین می‌شود و ارزش سرمایه‌گذاری کمتری نسبت به سکه‌های رسمی دارد.
مسکوکات طلا
مسکوکات طلا به هرگونه سکه یا قطعه طلایی گفته می‌شود که توسط بانک مرکزی یا نهادهای رسمی ضرب و در بازار عرضه می‌شود. این سکه‌ها عیار و وزن مشخصی دارند و به‌دلیل استاندارد بودن، به‌عنوان ابزار سرمایه‌گذاری معتبر شناخته می‌شوند. تفاوت مسکوکات با مصنوعات طلا در این است که اجرت ساخت در آنها محاسبه نمی‌شود و ارزش آنها تقریباً برابر با طلای خالص موجود در سکه است.
ضرب کردن سکه
ضرب کردن سکه به فرآیند تولید سکه‌های طلا در ضرابخانه گفته می‌شود. در این روش، قطعات طلای خالص با وزن و عیار مشخص آماده شده و سپس تحت فشار قالب‌های فلزی، طرح و نوشته‌های مورد نظر روی آنها حک می‌شود. ضرب سکه نقش مهمی در ایجاد اعتماد عمومی دارد زیرا مشخصات درج‌شده روی سکه مانند عیار، وزن و تاریخ تولید، معیاری برای ارزش‌گذاری و معامله آن است.
حباب سکه و ارزش واقعی
حباب سکه به اختلاف بین قیمت واقعی سکه بر اساس ارزش طلای موجود در آن و قیمتی که در بازار معامله می‌شود گفته می‌شود. زمانی که تقاضا برای خرید سکه بیشتر از عرضه باشد، قیمت بازار بالاتر از ارزش ذاتی می‌رود و به آن حباب می‌گویند. دانستن میزان حباب به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تشخیص دهند آیا خرید در آن زمان منطقی است یا احتمال پرداخت بیش از حد وجود دارد.
اصطلاحات مربوط به فرآیندها و ابزار طلاسازی
آبکاری طلا
آبکاری طلا روشی است که در آن لایه‌ای بسیار نازک از طلا روی سطح فلزات دیگر مانند نقره، برنج یا استیل قرار می‌گیرد. این کار بیشتر برای زیبایی و افزایش دوام زیورآلات انجام می‌شود و باعث می‌شود قطعاتی که از جنس طلا نیستند، ظاهری مشابه طلای خالص پیدا کنند. آبکاری معمولاً با روش‌های الکترولیتی انجام می‌شود و به همین دلیل ضخامت و کیفیت لایه طلا اهمیت زیادی در ماندگاری آن دارد.
بوته ذوب طلا
بوته ذوب ظرفی مقاوم در برابر حرارت است که برای ذوب‌کردن طلا و سایر فلزات گران‌بها استفاده می‌شود. این بوته‌ها معمولاً از مواد نسوز مانند گرافیت یا سرامیک ساخته می‌شوند تا بتوانند دمای بسیار بالای ذوب فلز را تحمل کنند. بوته ذوب نقش مهمی در فرآیند بازیافت و ریخته‌گری طلا دارد، زیرا اگر جنس آن مرغوب نباشد، ممکن است ناخالصی وارد فلز شود و کیفیت محصول نهایی کاهش پیدا کند.
ری‌گیری و محک زدن طلا
ری‌گیری فرآیندی تخصصی برای تعیین دقیق عیار طلاست که در آزمایشگاه‌های معتبر انجام می‌شود. در این روش مقدار کمی از طلا ذوب و تجزیه می‌شود تا درصد خلوص واقعی مشخص گردد. محک زدن طلا نیز روشی ساده‌تر است که با کشیدن قطعه روی سنگ محک و استفاده از اسیدهای خاص انجام می‌شود. ری‌گیری دقت بالاتری دارد و معمولاً برای معاملات عمده به‌کار می‌رود، در حالی‌که محک زدن بیشتر در سطح مغازه‌ها برای اطمینان سریع از عیار استفاده می‌شود.
تیزآب سلطانی
تیزآب سلطانی ترکیبی بسیار قوی از اسید نیتریک و اسید هیدروکلریک است که قدرت حل‌کردن طلا و بسیاری از فلزات دیگر را دارد. این ماده در آزمایشگاه‌ها برای جداسازی یا خالص‌سازی طلا به‌کار می‌رود. به دلیل خاصیت خورندگی شدید، کار با تیزآب سلطانی نیازمند تجهیزات ایمنی و دقت بالا است. استفاده از این ترکیب بیشتر در فرآیندهای صنعتی و تحقیقاتی دیده می‌شود و برای کاربردهای معمول توصیه نمی‌گردد.
مخراج‌کاری (نصب سنگ)
مخراج‌کاری هنری تخصصی در طلاسازی است که شامل نصب و جای‌گذاری سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی روی زیورآلات می‌شود. در این روش، طلاساز باید با ظرافت بسیار بالا، جایگاه سنگ را آماده کند تا علاوه بر زیبایی، سنگ در جای خود محکم و ماندگار بماند. مخراج‌کاری نیاز به مهارت و تجربه زیادی دارد و یکی از عوامل تعیین‌کننده ارزش نهایی جواهر محسوب می‌شود.
ریژه، مغلمه و نفور
ریژه به قالبی گفته می‌شود که برای شکل‌دهی به طلای ذوب‌شده استفاده می‌گردد. مغلمه اصطلاحی است برای ترکیب طلا با فلزات دیگر در حین ذوب به‌منظور ایجاد آلیاژ. نفور هم به عمل ریختن طلای ذوب‌شده در قالب یا بوته برای ساخت قطعات جدید گفته می‌شود. این سه اصطلاح بیشتر در کارگاه‌های ریخته‌گری و طلاسازی کاربرد دارند و دانستن آنها به درک فرآیند تولید زیورآلات کمک می‌کند.
قالکاری طلا (استخراج طلا از ضایعات)
قالکاری روشی سنتی و صنعتی برای استخراج دوباره طلا از ضایعات، خاک طلا یا قطعات مستعمل است. در این فرآیند با استفاده از بوته و مواد شیمیایی خاص، طلا از سایر ناخالصی‌ها جدا شده و به شکل قابل استفاده بازگردانده می‌شود. قالکاری به طلافروشان و کارگاه‌ها کمک می‌کند تا از قطعات کهنه یا ضایعات، دوباره طلای خالص به‌دست آورند و آن را وارد چرخه تولید کنند.
اصطلاحات رایج در معاملات و خرید و فروش طلا
اجرت طلا و مزدی طلا
اجرت طلا همان هزینه‌ای است که بابت ساخت زیورآلات و تبدیل طلا به شکل دلخواه دریافت می‌شود. این مبلغ جدا از ارزش خود طلا محاسبه شده و به دستمزد سازنده مربوط است. مزدی طلا نیز اصطلاحی مشابه است و معمولاً در معاملات سنتی برای اشاره به همین دستمزد به‌کار می‌رود. هنگام فروش مصنوعات، اجرت معمولاً به صاحب طلا برنمی‌گردد و فقط ارزش طلای خام محاسبه می‌شود.
کیفی (طلای بدون فاکتور)
طلای کیفی به قطعاتی گفته می‌شود که فاکتور یا سند رسمی خرید ندارند. خرید و فروش این نوع طلا ریسک بالایی دارد زیرا امکان پیگیری قانونی یا اثبات مالکیت وجود ندارد. از طرفی، احتمال تقلب در عیار یا وزن هم در طلای بدون فاکتور بیشتر است. به همین دلیل، کارشناسان همیشه توصیه می‌کنند طلا را تنها با فاکتور معتبر و از فروشگاه‌های رسمی تهیه کنید.
گرفتن شکن طلا
اصطلاح گرفتن شکن طلا زمانی به‌کار می‌رود که فروشنده از مشتری بخشی از هزینه را به‌عنوان تضمین یا پیش‌پرداخت دریافت می‌کند و در مقابل، طلا تا زمان تسویه کامل در مغازه می‌ماند. این روش بیشتر در معاملات سنتی یا زمانی استفاده می‌شود که خریدار نمی‌تواند همه مبلغ را نقداً بپردازد. گرفتن شکن برای فروشنده نوعی اطمینان خاطر ایجاد می‌کند که مشتری معامله را تکمیل خواهد کرد.
طلای شرطی و طلای ریزشی
طلای شرطی به معاملاتی گفته می‌شود که خریدار و فروشنده با شرط خاصی مانند پرداخت در آینده یا گرو گذاشتن طلا توافق می‌کنند. در مقابل، طلای ریزشی اصطلاحی است برای قطعاتی که به‌دلیل افت قیمت یا کاهش تقاضا ارزش کمتری پیدا کرده‌اند. شناخت این اصطلاحات برای کسانی که در بازار سنتی فعالیت دارند اهمیت دارد، زیرا شرایط معامله مستقیماً بر قیمت نهایی تأثیر می‌گذارد.
معاملات فردایی طلا
معاملات فردایی نوعی قرارداد غیررسمی است که در آن طرفین توافق می‌کنند قیمت طلا را بر اساس نرخ روز آینده تسویه کنند. این روش بیشتر در بازار غیررسمی رواج دارد و به دلیل نداشتن پشتوانه قانونی می‌تواند پرریسک باشد. فعالان حرفه‌ای از معاملات فردایی برای پیش‌بینی روند بازار یا پوشش نوسانات کوتاه‌مدت استفاده می‌کنند، اما برای افراد عادی توصیه نمی‌شود.
آربیتراژ طلا و هجینگ
آربیتراژ طلا به معنای خرید و فروش هم‌زمان طلا در دو بازار مختلف برای استفاده از تفاوت قیمت‌هاست. این روش معمولاً توسط معامله‌گران حرفه‌ای و با حجم بالا انجام می‌شود. هجینگ یا پوشش ریسک نیز روشی است که سرمایه‌گذاران با استفاده از قراردادهای آتی یا ابزارهای مالی دیگر، از سرمایه خود در برابر نوسانات شدید قیمت محافظت می‌کنند. هر دو مفهوم بیشتر در سطح تخصصی بازار کاربرد دارند.
سفارش بازار و سفارش محدود
سفارش بازار زمانی است که خریدار یا فروشنده می‌خواهد معامله در همان لحظه و با بهترین قیمت موجود انجام شود. در مقابل، سفارش محدود به حالتی گفته می‌شود که فرد قیمت مشخصی را تعیین می‌کند و معامله فقط زمانی انجام می‌شود که بازار به آن قیمت برسد. استفاده از این دو روش بستگی به استراتژی معامله‌گر دارد؛ سفارش بازار سریع‌تر است اما کنترل کمتری روی قیمت دارد، در حالی که سفارش محدود امکان مدیریت دقیق‌تر هزینه‌ها را فراهم می‌کند.
اصطلاحات مربوط به اسناد و ابزارهای مالی طلا
فاکتور طلا و اهمیت آن
فاکتور طلا سندی رسمی است که هنگام خرید یا فروش توسط طلافروش صادر می‌شود و شامل مشخصاتی مثل وزن، عیار، اجرت ساخت، قیمت نهایی و مهر فروشگاه است. داشتن فاکتور معتبر اهمیت زیادی دارد زیرا هم سند مالکیت به شمار می‌آید و هم در زمان فروش دوباره، باعث اعتماد بیشتر خریدار می‌شود. طلا بدون فاکتور معمولاً با قیمت پایین‌تری معامله می‌شود چون احتمال تقلب یا مشکل حقوقی در آن وجود دارد.
گواهی سپرده طلا
گواهی سپرده طلا برگه‌ای است که نشان می‌دهد مقدار مشخصی طلا در خزانه بانکی یا انبار بورس به نام دارنده سپرده‌گذاری شده است. این گواهی قابل معامله در بازار سرمایه است و افراد بدون نیاز به نگهداری فیزیکی طلا، می‌توانند روی آن سرمایه‌گذاری کنند. امنیت بالا و امکان خریدوفروش سریع از مهم‌ترین مزایای گواهی سپرده به شمار می‌رود.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا (ETF)
صندوق‌های طلا نوعی صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس هستند که دارایی اصلی آنها طلا یا گواهی‌های مرتبط با طلاست. افراد با خرید واحدهای این صندوق‌ها، به‌طور غیرمستقیم در بازار طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند. ETF طلا برای کسانی مناسب است که می‌خواهند از نوسانات قیمت این فلز سود ببرند اما تمایلی به نگهداری فیزیکی آن ندارند. شفافیت و نقدشوندگی بالا از ویژگی‌های اصلی این صندوق‌هاست.
شاخص‌های صندوق‌های طلا و نقشه بازار
شاخص‌های صندوق‌های طلا ابزاری هستند که عملکرد کلی صندوق‌ها را نشان می‌دهند و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند وضعیت بازار را بهتر ارزیابی کنند. نقشه بازار نیز نمایی گرافیکی از صندوق‌ها و میزان رشد یا افت آنها ارائه می‌دهد. این شاخص‌ها به افراد امکان می‌دهند مقایسه کنند کدام صندوق بازدهی بهتری دارد و در چه بخشی از بازار ورود یا خروج انجام دهند.
وام طلا
وام طلا نوعی تسهیلات بانکی یا اعتباری است که در آن طلا به‌عنوان وثیقه نزد بانک یا موسسه مالی قرار می‌گیرد. متقاضی طلاهای خود را گرو می‌گذارد و در ازای آن وام نقدی دریافت می‌کند. این روش به افراد کمک می‌کند در مواقع نیاز مالی از ارزش دارایی طلای خود استفاده کنند بدون اینکه آن را بفروشند. در پایان، پس از بازپرداخت اقساط، طلا به صاحب آن بازگردانده می‌شود.
اصطلاحات مربوط به بازارهای جهانی و تحلیل بازار
بازار اسپات، آتی و فرابورسی (OTC)
بازار اسپات یا نقدی جایی است که معاملات طلا به‌صورت لحظه‌ای و بر اساس قیمت روز انجام می‌شود و تحویل کالا فوراً صورت می‌گیرد. بازار آتی، برعکس، محلی برای قراردادهایی است که خریدوفروش طلا در تاریخ مشخصی در آینده با قیمت توافقی انجام خواهد شد. بازار فرابورسی یا OTC نیز بازاری غیرمتمرکز است که معاملات مستقیم میان خریداران و فروشندگان انجام می‌شود و الزامی به پیروی از قوانین بورس ندارد. هر سه بازار نقش مهمی در تعیین قیمت جهانی طلا دارند.
بازار کومکس و LBMA
کومکس (COMEX) بزرگ‌ترین بورس معاملات فلزات گران‌بها در آمریکا است که حجم عظیمی از قراردادهای آتی طلا در آن انجام می‌شود. در مقابل، انجمن بازار شمش لندن (LBMA) نهادی معتبر در اروپا است که استانداردهای بین‌المللی مربوط به عیار، وزن و معاملات شمش طلا را تعیین می‌کند. قیمت‌های اعلام‌شده از سوی این دو مرجع، به‌ویژه قیمت تثبیتی لندن، تأثیر زیادی بر نرخ جهانی طلا دارد و معمولاً به‌عنوان شاخص رسمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و نمودار کندل استیک
تحلیل تکنیکال روشی است که با بررسی نمودارها و الگوهای قیمتی گذشته، روند احتمالی آینده بازار پیش‌بینی می‌شود. تحلیل بنیادی بیشتر به بررسی عوامل اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم، دلار و شرایط سیاسی می‌پردازد تا ارزش واقعی طلا مشخص شود. نمودار کندل استیک نیز ابزاری تصویری است که حرکات قیمت در بازه‌های زمانی مشخص را به‌صورت شمع‌های سبز و قرمز نمایش می‌دهد. ترکیب این سه ابزار به معامله‌گران کمک می‌کند تصمیم‌های دقیق‌تری بگیرند.
سطح حمایت و مقاومت در بازار طلا
سطح حمایت قیمتی است که معمولاً خریداران در آن فعال می‌شوند و مانع از کاهش بیشتر قیمت می‌گردند. سطح مقاومت نقطه مقابل آن است؛ جایی که فروشندگان افزایش قیمت را متوقف می‌کنند و احتمال افت دوباره وجود دارد. شناسایی این سطوح در نمودار قیمت به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند زمان مناسب خرید یا فروش را بهتر تشخیص دهند. حمایت و مقاومت از اصول مهم در تحلیل تکنیکال بازار طلا محسوب می‌شوند.
بازار گاوی و خرسی طلا
بازار گاوی به دوره‌ای گفته می‌شود که قیمت طلا در مسیر صعودی قرار دارد و خوش‌بینی سرمایه‌گذاران باعث افزایش تقاضا می‌شود. در مقابل، بازار خرسی شرایطی است که قیمت‌ها در روند نزولی قرار گرفته و بیشتر فعالان تمایل به فروش دارند. شناخت این دو وضعیت به معامله‌گران کمک می‌کند استراتژی مناسبی انتخاب کنند و از تغییرات بزرگ بازار غافل نمانند.
سوالات متداول درباره اصطلاحات بازار طلا
طلای ویترینی یعنی چه؟
طلای ویترینی به زیورآلاتی گفته می‌شود که برای نمایش در ویترین مغازه‌ها ساخته شده و از طراحی و ظرافت بیشتری برخوردارند. این نوع طلا معمولاً اجرت ساخت بالاتری دارد زیرا علاوه بر وزن فلز، هزینه طراحی و ظریف‌کاری هم در قیمت آن لحاظ می‌شود. طلای ویترینی بیشتر برای استفاده زینتی و شخصی خریداری می‌شود و به‌دلیل ظاهر جذابش معمولاً گران‌تر از طلای ساده یا آب‌شده معامله می‌شود.
تفاوت طلای آب‌شده با طلای ساخته‌شده چیست؟
طلای آب‌شده قطعه‌ای است که از ذوب کردن مصنوعات یا طلای شکسته به‌دست می‌آید و شکل خاصی ندارد، اما برای ذوب مجدد و استفاده در ساخت مصنوعات جدید به کار می‌رود. در مقابل، طلای ساخته‌شده همان زیورآلات یا سکه‌هایی هستند که پس از طراحی و فرآیند تولید، آماده استفاده و فروش در ویترین مغازه‌اند. تفاوت اصلی این دو در اجرت و ارزش افزوده است؛ طلای ساخته‌شده علاوه بر ارزش فلز، هزینه طراحی و ساخت را هم در بر دارد.
حباب طلا چطور محاسبه می‌شود؟
حباب طلا زمانی شکل می‌گیرد که قیمت بازاری طلا بیشتر از ارزش ذاتی آن باشد. برای محاسبه، ابتدا ارزش واقعی طلا یا سکه بر اساس وزن و عیار آن تعیین می‌شود. سپس این عدد با قیمتی که در بازار خریدوفروش می‌شود مقایسه می‌گردد. اختلاف این دو، همان مقدار حباب است. اگر حباب مثبت باشد یعنی طلا یا سکه بالاتر از ارزش ذاتی فروخته می‌شود و اگر منفی باشد نشان‌دهنده معامله با قیمتی کمتر از ارزش واقعی است.
فرق عیار ۷۵۰ با ۷۴۰ چیست؟
عیار ۷۵۰ یعنی در هر هزار واحد آلیاژ، ۷۵۰ واحد طلا وجود دارد که همان استاندارد رایج طلای ۱۸ عیار است. عیار ۷۴۰ کمی پایین‌تر است و به‌معنای ۷۴۰ واحد طلا در هزار واحد فلز می‌باشد. این تفاوت کوچک حدود ۱٫۳۳ درصد اختلاف در خلوص ایجاد می‌کند. طلافروشان هنگام خرید از مشتری معمولاً قیمت را بر اساس عیار ۷۴۰ محاسبه می‌کنند تا ریسک ناخالصی، لحیم یا افت وزن پوشش داده شود.
