استفاده از نماد در زیورآلات چه مفهومی دارد ؟

افراد زیادی هستند که از باورهای آیینی کهن و یا یک مفهوم خاص پیروی می‌کنند و سعی دارند آن مفهوم را با نمادی بر روی بدنشان نشان دهند، خواه آن نماد به شکل خالکوبی نمایان شود و یا خواه به اشکال دیگر مانند زیورآلات و چاپ روی لباس. به هر حال نمادها بخش جدا ناشدنی زندگی ما انسان‌ها هستند. استفاده از نماد در زیورآلات به دوران کهن بر می‌گردد.

نمادهایی که بخش اعظم باورهای ما را در خود جای داده‌اند و با آن‌ها قصد در شناساندن خودمان به دیگران داریم.

نمادهایی که در زیورآلات استفاده می‌شوند:

استفاده از نمادها در زیورآلات از گذشته تا امروز بوده و هر چه می‌گذرد با نا آگاهی و مد در هم می‌آمیزد و ندانسته جزیی از سلایق و باورهای بشر امروزی می‌شود. هر چند برخی از این نمادها اشکال و تصاویری از طبیعت است اما بسیاری نیز نمادهایی خاص با تعابیر فرقه‌ای و گمنام می‌باشد که رفته رفته در اذهان عمومی جایگاه خود را پر رنگ تر می‌کند و بخشی از افکار جوانان را شکل می‌دهد.

تعداد بی شماری از این گره‌ها و نمادهای باستانی که مفهومی خاص، درست و گاهی نادرست داشتند، امروزه دست خوش تغییرات زیادی در معنای حقیقیشان شده‌اند و اکثر جوانان بدون داشتن هیچ گونه دانش قبلی و دانستن معنا و مفهوم واقعی این نمادها از آن‌ها استفاده کرده و حتی الگو برداری می‌کنند.

تعداد بی شماری از این نمادها و نشانه‌ها در زیورآلات و صنایع دیگر استفاده می‌شوند و ما بدون اطلاع قبلی از تاریخچه آ‌ها تنها به دلیل مدگرایی و زیبایی ظاهری جذب این محصولات شده و از آن‌ها استفاده می‌کنیم.

نمادهایی هم چون خمسه، صلیب، صلح، بی نهایت و…. که بسیار معروف می‌باشند و همه ما آن‌ها را دیده‌ایم و شاید در حال استفاده کردن از این نمادها نیز می‌باشیم اما معنی کلی و اصلی آن‌ها برایمان به صورت یک سوال باقی مانده است و یا حتی به اشتباه آن‌ها را می‌شناسیم.

در زیر به توضیحی مفید و کامل در استفاده از نماد در زیورآلات می‌پردازیم .

نماد صلح در سال 1958 توسط جرالد هولتوم هنرمند بریتانیایی ابداع و خلق شد. این طرح در حقیقت برای کمیته اقدام علیه جنگ هسته‌ای طراحی شده بود.

شکل کلی این طرح، پای یک کبوتر داخل یک دایره است که با خلاقیت تمام حروف d  و n نیز در آن جای داده شده است. این دو حرف نشانه خلع صلاح هسته ای می‌باشد و از حروف اول جمله “Nuclear Disarmament” گرفته شده است.

گرچه نماد صلح در ابتدا برای کمیته مستقیم اقدام علیه جنگ هسته ای در انگلستان طراحی شده بود ولی به سرعت گسترش یافت و محبوبیت پیدا کرد. هم چنین در سال 1960 نماد صلح در ایالات متحده شناخته شد، این طرح در خلال جنگ ویتنام به معنای صلح، به شدت استفاده می‌شد، حتی بر روی قبر سربازان جنگ نیز این علامت را حک می‌کردند تا این که یک علامت بین المللی برای صلح در جهان شناخته شد و امروزه حامیان صلح جهانی به همین منظور از آن استفاده می‌کنند.

خمسه یا همسه یک نماد بسیار قدیمی و دیرینه است که در فرهنگ‌های مختلفی در جهان جا باز کرده است و از آن به عنوان محافظ و یا برای دور کردن چشم بد استفاده می‌کنند. این نماد که به شکل یک دست با پنج انگشت متقارن و یا گاهی نامتقارن و یا همراه با یک چشم در وسط آن دیده می‌شود، نمادی از دست حضرت مریم در مسحیت و یا حضرت فاطمه در اسلام شناخته می‌شود.

• در اسلام پنج، یک عدد مهم محسوب می‌شود مانند پنج رکن اساسی دین، نماز پنج گانه و پنج پیکر مقدس و…
• در مسیحیت نیز پنج برای پنج اصول انسانی و پنج فروع دینی به کار می‌رود.

با این حال استفاده از این نماد در زیورآلات در بیشتر کشورها برای دور کردن شرارت و نظر بد استفاده می‌کنند.

این نماد برای اولین بار از هند و تبت نشات گرفت و طی سالیان متوالی در سرزمین‌های دیگر ظهور یافت. طرح بی نهایت در واقع یک گره از گره‌های سلتیک است که به طور کلی مفهومی از بی پایانی جهان و زندگی مجدد را باز گو می‌کند.

سلت‌ها اقوامی هندی بودند که حدود 700 سال قبل از میلاد به سمت اروپای شرقی رفتند و در آنجا ساکن شدند. نقوش سلتیک که شهرت جهانی دارد، از باورهای آیینی و مذهبی همین اقوام سرچشمه می‌گیرد که هر کدام دارای معنا و مفهوم متفاوت اما با یک بن مایه، که همان بی انتهایی جهان و تعادل بین نیروهای خیر و شر است، می‌باشند. با اینکه حدود 500 سال قبل از میلاد حکومت آنها دچار فروپاشی شد و رفته رفته خرده فرهنگ‌ها و سنن مردمانش به فراموشی سپرده شد اما هنوز برخی از باورها و آیین‌های این اقوام باقی مانده است که پیروان مختلفی را از جای جای جهان به خود جلب کرده است.

• بعدها این نماد توسط جان والیس، یک ریاضیدان انگلیسی تبار برای نشان دادن مقداری بزرگ تر از یک عدد و غیر قابل شمارش مطرح شد.
• بعدها استفاده از این نماد در زیورآلات و صنایع دیگر به مفهوم یک عشق و احساس بی اندازه بهره گرفته شد و مخاطبان زیادی را به خود جلب کرد.

• قدمت این شیء به 5000 سال پیش باز می‌گردد که در بناهای بین النهرین وجود داشت، این نماد احتمالا در قرن 21 میلادی رایج شد و بیشتر بین یهودیان، مسیحیان، بودایی‌ها و مسلمانان مرسوم بود.
• باور بر این بود که این شیء، افراد را از نظر و چشم بد دور کرده و آسیب‌ها و احتمالات منفی را دفع می‌کند.
• این نماد، بعد از ظهور در خانه‌ها و حتی اتومبیل‌ها به زیورآلات و انواع اکسسوری‌ها نیز پا گذاشت و به مرور زمان بین جوانانان و نوجوانان نیز باب شد.
• در بسیاری از فرهنگ‌ها اعتقاد بر این است که افرادی با چشم شوم و بد وجود دارند که در دو صورت به دیگران آسیب می‌رسانند: اول این که فرد از عمد قصد ضرر رساندن به کسی را دارد و دوم افرادی که با حسادت به دیگران و نظر کردنشان به آنها آسیب می‌زنند.

در بسیاری از کشور ها تصویر ماه، نماد اصلی پرچم ملی کشورشان می‌باشد. ماه، به دلیل سیر نزولی و صعودی خود، به عنوان مفهومی از ارتقاع و پیشرفت شناخته می‌شود، در بسیاری از باورهای باستانی ماه نماد تولدی دوباره تعبیر شده است.

این طرح، تعبیری از وحدت و نفس انسانی را بازگو می‌کند که این موضوع خود به همان تولد، تکامل و سپس مرگ انسان باز می‌گردد. هندی‌ها هلال ماه را نمادی از نوزاد در حال رشد و تکامل و جام اکسیر جاودانگی می‌دانند.

استفاده از این نماد در زیورآلات ، هم چنین نمادی از خوش شانسی است. در شیمی نیز از آن برای نشان دادن فلز نقره استفاده می‌کنند.

یکی از اشکال و نمادهایی که با جاودانگی پیوند دارد، نماد دایره می‌باشد. در حقیقت، انسان جاودانگی را در این شکل مجسم کرده است. از این رو، هر گاه وی می‌خواسته است گه مفهوم بی‌نهایت را نشان دهد، از طرح‌های دوار و ماندلا بهره برده. کارکرد دایره در اسطوره‌ها، رویاها، ماندالاها، آیین‌های پرستش، خورشید و نیز نقشه‌های قدیمی شهرها، بیان گر توجه به «تمامیت» به عنوان اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین جنبه زندگی بشر است.

یکی از مهم ترین تجلیات قداست دایره، ماندالاها هستند. نقوش ماندالا، غالباً از دایره‌های هم‌ مرکز ساخته می‌شوند که همه آن‌ها هم گرا به مرکزی درونی می‌باشند. بنابراین، ماندالا را می‌توان بازتابی از جهان معنوی در دنیای مادی دانست. به همین خاطر است که طرح اساسی بیشتر بناهای مذهبی و آیینی به شکل دایره ساخته شده است؛ مانند کلیساها، مساجد و معابد قدیمی. این قضیه حتی روی مقبره‌های بزرگان در زمان‌های گذشته نیز تاثیر به سزایی گذاشته است.

شکل دایره در باور ایرانیان مفهوم ملکوت و آسمان را داراست. این اعتقاد در گنبد مساجد تجلی یافته و به وضوح دیده می‌شود که به آن‌ها آسمان مینایی نیز می‌گویند.

یکی از نمادهایی که شاید زیاد درباره آن شنیده باشیم و در زیورآلات نیز از آن استفاده می‌شود، چشم جهان بین یا همان چشم شرور است. البته نام‌های گوناگونی روی این نماد گذاشته‌اند. برخی نیز آن را با نام چشم هورس می‌شناسند. این نماد تعاریف متفاوتی دارد که هر کدام از فرهنگ خاصی نشات می‌گیرد.

برخی آن را چشم سوم که در یوگا از آن با این نام یاد می‌شود، می‌دانند که نمادی از روح انسان یا حس ششم می‌باشد. برخی هم این شکل را چشم جهان بین که در فرماسونری بسیار از آن استفاده شده است می‌دانند که داخل یک مثلث قرار گرفته و اطراف آن توسط نور احاطه شده است.

افرادی هم آن را به عنوان چشم هورس که یکی از فراعنه مصری بود (خدای خورشید) می‌شناسند. داستان آن از این قرار است که این فرعون در جنگ، یکی از چشم‌هایش را از دست می‌دهد. مصریان این چشم را تعبیری از روز رستاخیز و زندگی جاودانه نیز می‌دانستند. این نماد در زیورآلات کاربرد زیادی دارد.

پروانه به ما یادآور می‌شود تا خود را پیدا کنیم، بالهایمان را بگشاییم و با حرکت به سمت جلو جایگاه واقعی و زیبای خود را در زندگی بیابیم. بنابراین، اگر دوست دارید با این نماد زیبا در طلا و جواهرات آشنا شوید حتما مقاله‌ی نماد پروانه در زیورآلات را مطالعه کنید. پروانه‌ها در هر فرهنگی به یک شکل تعبیر شده‌اند ولی استفاده از آن در زیورآلات بیشتر به دلیل زیبایی و محبوبیت آن نزد افراد به ویژه خانم‌ها می‌باشد.

• در ایران، استفاده از این نماد در زیورآلات ، به عنوان سمبلی برای عشق و از خود گذشتگی تعبیر می‌گردد.
• پروانه در باور چینیان، نمادی از شانس و تغییرات مثبت در زندگی  می‌باشد.
• در هندوستان، پروانه را نمادی از تناسخ و زندگی‌های متعدد می‌دانند.