نحوه تشخیص سنگ فیروزه اصل از جعل

با سنگ فیروزه آشنا شویم

نام سنگ فیروزه از لغت تورکوئیز که ریشه‌ای فرانسوی دارد گرفته شده ‌است. تورکوئیز به معنای سنگ ترکی است و علت این نام‌گذاری نیز به‌ خاطر صادرات فیروزه از ترکیه به اروپا بوده ‌است. نام اصلی این سنگ پیروزه بوده است؛ چرا که پیشینیان معتقد بودند همراه‌ داشتن سنگ فیروزه برای صاحبش موفقیت به ارمغان می‌آورد. این سنگ محبوب و پرطرفدار، در رنگ‌های متنوعی چون آبی‌تیره، آبی‌روشن، سبزتیره، سبزروشن و بعضاً سفید در بازار موجود است. مرغوب‌ترین و با کیفیت‌ترین نوع فیروزه نیز مربوط به شهر نیشابور است.

سنگ فیروزه اغلب در مناطق خشک و بیابانی یافت می‌شود. این سنگ از طریق نفوذ آب‌های زیرزمینی و شهری به فسفات هیدراته مس و سنگ آلمینیوم شکل می‌گیرد. به همین دلیل اغلب، رسوبات مس با مواد معدنی ثانویه همراه است. در واقع فیروزه از فلزات سنگین در زیر زمین شکل می‌گیرد و میزان سختی آن از 4.5 تا 6 متغیر می‌باشد. رنگ فیروزه از آبی روشن تا آبی تیره، سبز روشن، سبز تیره و سبز آبی متنوع می‌باشد که بهترین نوع آن سنگ آبی تیره است. بهترین نوع فیروزه به ترتیب از کشورهای ایران، مصر، تبت و آمریکا استخراج می‌شود. اما به دلیل مرغوبیت و کیفیت فیروز نیشابور در جهان از شهرت بالایی برخوردار می‌باشد.

برای تشخیص فیروزه اصلی از جعلی نکات زیر را در نظر بگیرید:

رنگ فیروزه

یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تشخیص سنگ فیروزه اصل از بدل، بررسی رنگ آن است. نکته‌ای که در ابتدا باید بدانید این است که فیروزه اصل به علت داشتن مواد معدنی متفاوت، دارای رنگ‌بندی‌های مختلف در طیف‌های آبی، سبز و سفید است. هر چه رنگ فیروزه آبی‌تر باشد، ارزش بالاتری دارد. رنگ فیروزه اصل معمولاً کمی مات است.

نکته دیگری که اهمیت دارد این است که خطوط روی فیروزه تقلبی نقاشی است و با لمس آن می‌توانید متوجه این تقلب شوید. فیروزه سنگی زنده است و به مرور زمان دچار تغییر رنگ می‌شود. ازجمله عواملی که باعث تغییر رنگ فیروزه می‌شود می‌توان به نور شدید خورشید، عطر، چربی و مواد شوینده اشاره کرد.

فیروزه آبی زمانی شکل می‌گیرد که مقدار مس موجود در آن بیشتر باشد. این نوع فیروزه بیشتر در معادن آریزونا یافت می‌شود. هر چه فیروزه به رنگ سبز متمایل باشد، مقدار آهن موجود در آن نیز به مراتب بیشتر است؛ فیروزه‌های سبز رنگ بیشتر در منطقه نودا مشاهده می‌شوند.

اگر بیشتر به رنگ فیروزه‌ها دقت کنید، متوجه می‌شوید که کاملاً با نوع جعلی خود فرق دارند. فیروزه‌های معدنی از رگه‌های فلز به رنگ قهوه‌ای، زرد، سیاه و سفید ساخته شده‌اند، در حالی که سنگ‌های تقلید شده از فیروزه بافت و رنگ متفاوتی دارند.

رگه های سنگ فیروزه

رگه‌های موجود در فیروزه در حقیقت بقایای سنگ‌ها و فلزاتی هستند که قبلاً فیروزه در آن‌ها شکل گرفته و طی چندین میلیون سال، روند فرسایش و فرآیند اکسیداسیون ایجاد شده است. این رگه‌ها بسته به نوع فیروزه می‌توانند به رنگ‌های سیاه، سفید، قهوه‌ای و زرد پدیدار شوند.

ایجاد کردن این نوع طرح‌های طبیعی در کارخانه‌ها که سعی در تقلید فیروزه دارند، بسیار دشوار است. به همین خاطر، شما به راحتی می‌توانید نوع جعل آن را تشخیص دهید.

مواد تشکیل دهنده فیروزه

بسیاری از فیروزه‌های فرعی از ترکیب پودر فیروزه و نوعی چسب اپوکسی ساخته شده‌اند. برخی از کارخانه‌های چینی نیز توده‌های کامپوزیتی این مواد را ساخته و به‌طور قانونی آن را عرضه می‌کنند. این فیروزه‌های جعلی اکثراً قیمت ارزان‌تری نسبت به نوع اصلی آن‌ها دارند. فقدان دانش کافی در امر شناسایی سنگ یکی از عوامل ترویج این نوع فیروزه‌ها در بازار می‌باشد.

سنگ هولیت و منیزیت

شناخت فیروزه ایرانی و عربی

سنگ فیروزه از لحاظ شکل ظاهری به دو دسته فیروزه‌ ایرانی و فیروزه ‌عربی یا همان شجری تقسیم می‌شود. در ادامه با این دو دسته بیشتر آشنا می‌شوید.

تشخیص اصالت سنگ فیروزه ایرانی

در حال حاضر بهترین نوع فیروزه در جهان فیروزه نیشابور می‌باشد اما بیشتر معادن این نوع فیروزه ارزشمند به دلیل ناکاردانی و انفجار TNT از بین رفته است و مقدار کمی از این سنگ در دسترس ما قرار دارد. تشخیص فیروزه ایرانی از فیروزه‌های دیگر کار بسیار ساده‌ای است. فیروزه تبت رنگ روشن‌تر و سطح سیقلی‌تری نسبت به فیروزه ایرانی دارد، رگه‌های فیروزه تبتی بسیار مویی و نازک است حال اینکه فیروزه ایرانی از رگه‌های درشت‌تری برخوردار می‌باشد و به طور کلی فیروزه ایرانی زمخت‌تر از انواع دیگر فیروزه‌ها می‌باشد.

فیروزه‌های تبتی به صورت تکه‌های ریز استخراج می‌شوند به همین خاطر روی یک رکاب از چند فیروزه استفاده می‌شود اما فیروزه‌های ایرانی اکثراً در هنر میناکاری به کار می‌روند. فیروزه آمریکایی نیز در کشور ایران به ندرت یافت می‌شود و در دسترس نیست.

تشخیص اصالت سنگ فیروزه عربی (شجری)

فیروزه شجری دارای رگه یا شجرهای سیاه یا قهوه‌ای رنگ برجسته است. این رگه‌ها ممکن است در طرح‌های منظم و یا غیرمنظم تشکیل شوند. اگر طرح‌ها غیرمنظم باشند، در اصطلاح بازار آن را شجری می‌نامند. این نوع فیروزه را به شکل‌های گرد، بیضوی، اشکی و چهارگوش می‌تراشند.

هر چه طرح‌های موجود در فیروزه منظم‌تر باشد و به شاخ و برگ شباهت بیشتری داشته باشد، قیمت آن گران‌تر خواهد بود. انواع سنگ فیروزه شجری که دارای رگه‌های سیاه هستند به نام «فیروزه تارعنکبوتی» مشهورند. در موارد نادری هم ممکن است رگه‌های آن طلایی باشد که باعث افزایش قیمت سنگ می‌شود. به طور کلی، رنگ‌های سبز-آبی کمرنگ و سبز-آبی از ارزش کمتری نسبت به بقیه مدل‌ها برخوردار هستند.

راهنمای نگهداری و تمیز کردن سنگ فیروزه اصل

• فیروزه را از چربی، گرما و مواد شیمیایی دور نگه دارید.
• از تمیزکننده‌های شیمیایی طلا و جواهر برای تمیز کردن سنگ فیروزه استفاده نکنید.
• به هیچ عنوان از بخار یا دستگاه‌های اولتراسونیک برای تمیز کردن فیروزه استفاده نکنید.
• بهترین روش برای تمیز کردن این سنگ قیمتی استفاده از محلول آب ولرم و صابون است.
• پس از شستن، بلافاصله سنگ را با پارچه بدون پرز خشک کنید تا لکه‌ی آب روی آن باقی نماند.
• وقتی هوا خیلی سرد یا بیش از اندازه گرم و شرجی است، بهتر است طلاهای مزین به فیروزه را استفاده نکنید.

کلام آخر

در این مطلب در مورد انواع سنگ فیروزه و روش تشخیص آن برایتان توضیح دادیم. در آخر هم بد نیست اشاره کنیم که در کشورهای آسیای شرقی از فیروزه به عنوان سنگ مهر و محبت یاد می‌کنند. ما ایرانی‌ها نیز از فیروزه به عنوان دفع کننده چشم‌زخم استفاده می‌کنیم.

به طور کلی، از سنگ فیروزه در طراحی و ساخت طلا و جواهر زیاد استفاده می‌شود. البته برای این منظور باید حتماً این سنگ پرداخت شود و رنگ و شکل آن بهبود پیدا کند. یعنی سنگ فیروزه خام برای صنعت جواهرسازی آماده و مناسب نیست.

انواع بسیار متنوع از زیورآلاتی که به نگین فیروزه مزین هستند در بازار وجود دارند که می‌توانید بر اساس سلیقه و بودجه‌ی خود آنها را انتخاب و خریداری کنید. ما نیز در ریسه گالری کارهای متنوعی با سنگ فیروزه عرضه کرده‌ایم که برای دیدن آن‌ها فقط کافی‌ است سری به محصولات بزنید.

منبع: jewelrynotes و gia