نحوه تشخیص سنگ فیروزه اصل از جعل
با سنگ فیروزه آشنا شویم
نام سنگ فیروزه از لغت تورکوئیز که ریشه‌ای فرانسوی دارد گرفته شده است. تورکوئیز به معنای سنگ ترکی است و علت این نام‌گذاری نیز به خاطر صادرات فیروزه از ترکیه به اروپا بوده است. نام اصلی این سنگ پیروزه بوده است؛ چراکه پیشینیان معتقد بودند همراه داشتن سنگ فیروزه برای صاحبش موفقیت به ارمغان می‌آورد. این سنگ محبوب و پرطرفدار، در رنگ‌های متنوعی چون آبی‌تیره، آبی‌روشن، سبزتیره، سبزروشن و بعضا سفید در بازار موجود است. مرغوب‌ترین و با کیفیت‌ترین نوع فیروزه نیز مربوط به شهر نیشابور است.
سنگ فیروزه اغلب در مناطق خشک و بیابانی یافت می شود, این سنگ از طریق نفوذ آبهای زیرزمینی و شهری به فسفات هیدراته مس و سنگ آلمینیوم شکل می گیرد. به همین دلیل اغلب, روسوبات مس با مواد معدنی ثانویه همراه است. در واقع فیروزه از فلزات سنگین در زیر زمین شکل می گیرد و میزان سختی آن از 4.5 تا 6 متغیر می باشد. رنگ فیروزه از آبی روشن تا آبی تیره, سبز روشن, سبز تیره و سبز آبی متنوع می باشد که بهترین نوع آن سنگ آبی تیره آن می باشد. بهترین نوع فیروزه به ترتیب از کشورهای ایران، مصر، تبت و آمریکا استخراج می شوند. اما به دلیل مرغوبیت و کیفیت فیروز نیشابور در جهان از شهرت بالایی برخوردار می باشد.
برای تشخیص فیروزه اصلی از جعلی نکات زیر را در نظر بگیرید:
رنگ فیروزه
یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تشخیص سنگ فیروزه اصل از بدل بررسی رنگ آن است. نکته‌ای که در ابتدا باید بدانید این است که فیروزه‌اصل به علت داشتن موادمعدنی متفاوت دارای رنگ‌بندی‌های مختلف در طیف‌های آبی، سبز و سفید است. فیروزه هر چقدر آبی‌تر باشد؛ ارزش بالاتری دارد. رنگ فیروزه اصل کمی مات است.
نکته دیگری که اهمیت دارد این است که خطوط روی فیروزه تقلبی نقاشی است و با لمس آن متوجه این تقلب خواهید شد. فیروزه سنگی زنده است و به مرور زمان دچار تغییر رنگ می‌شود. ازجمله عواملی که باعث تغییر رنگ فیروزه می‌شود؛ می توان به نور شدید خورشید، عطر، چربی و مواد شوینده اشاره کرد.
فیروزه آبی زمانی شکل می گیرد که مقدار مس موجود در آن بیشتر باشد این نوع فیروزه بیشتر در معادن آریزونا یافت می شود. هر چه فیروه به رنگ سبز متمایل باشد مقدار آهن موجود در آن نیز به مراتب بیشتر است, فیروزه های سبز رنگ بیشتر در منطقه “نودا” مشاهده می شوند.
اگر بیشتر به رنگ فیروزه ها دقت کنید متوجه می شوید که کاملا با نوع جعلی خود فرق دارند فیروزه های معدنی از رگه های فلز به رنگ قهوه ای، زرد، سیاه و سفید ساخته شده اند در حالی که سنگ های تقلید شده از فیروزه بافت و رنگ متفاوتی دارند.
رگه های سنگ فیروزه
رگه های موجود در فیروزه در حقیقت بقایای سنگ ها و فلزاتی هستند که قبلا فیروزه در آن ها شکل گرفته و طی چندین میلیون سال، روند فرسایش و فرآیند اکسیداسیون ایجاد شده است. این رگه ها بسته به نوع فیروزه می توانند به رنگ های سیاه ، سفید، قهوه ای و زرد پدیدار شوند.
ایجاد کردن این نوع طرح های طبیعی در کاخانه ها که سعی در تقلید فیروزه دارند بسیار دشوار است به همین خاطر شما به راحتی متوانید نوع جلعی آن را تشخیص دهید.
مواد تشکیل دهنده فیروزه
بسیاری از فیروزه های فرعی از ترکیب پودر فیروزه و نوعی چسب اپوکسی ساخته شده اند برخی از کارخانه های چینی نیز توده های کامپوزیتی این مواد را ساخته اند و به طور قانونی آن را عرضه می کنند، این فیروزه های جعلی اکثرا قیمت ارزانتری نسبت به نوع اصلی آنها دارند. فقدان دانش کافی در امر شناسایی سنگ یکی از عوامل ترویج این نوع فیروزه ها در بازار می باشد.
سنگ هولیت و منیزیت
یکی دیگر از راه های ساخت فیروزه جعلی استفاده از سنگ هولیت رنگی و مگنزیت می باشد، هنگامی که سنگ هولیت با رنگ سبز و آبی ترکیب شود می توان از آن فیروزه ای زیبا تولید کرد که بسیار شبیه به فیروزه اصلی است. یکی از روش های شناسایی این نوع فیروزه های جعلی استفاده از سوزن داغ می باشد اگر بخشی از فیروزه رنگ و یا پلاستیک باشد به سرعت سطح فیروزه ذوب می شود و سوزن قادر به نفوذ به بخشی از رزین اپوکسی است.
شناخت فیروزه ایرانی و عربی
سنگ فیروزه از لحاظ شکل ظاهری به دو دسته فیروزه ایرانی و فیروزه عربی یا همان شجری تقسیم می‌شود. در ادامه با این دو دسته بیشتر آشنا می‌شوید.
تشخیص اصالت سنگ فیروزه ایرانی
در حال حاضر بهترین نوع فیروزه در جهان فیروزه نیشابور می باشد اما بیشتر معادن این نوع فیروزه ارزشمند به دلیل ناکاردانی و انفجار TNT از بین رفته است و مقدار کمی از این سنگ در دسترس ما قرار دارد. تشخیص فیروزه ایرانی از فیروزه های دیگر کار بسیار ساده ای است فیروزه تبت رنگ روشن تر و سطح سیقلی تری نسبت به فیروزه ایرانی دارد، رگه های فیروزه تبتی بسیار مویی و نازک است حال اینکه فیروزه ایرانی از رگه های درشت تری برخوردار می باشد و به طور کلی فیروزه ایرانی زمخت تر از انواع دیگر فیروزه ها می باشد.
فیروزه های تبتی به صورت تکه های ریز استخراج می شوند به همین خاطر روی یک رکاب از چند فیروزه استفاده می شود اما فیروزه های ایرانی اکثرا در هنر میناکاری بکار می رود. فیروزه آمریکایی نیز در کشور ایران به ندرت یافت می شود و در دسترس نیست.
تشخیص اصالت سنگ فیروزه عربی(شجری)
فیروزه شجری دارای رگه یا شجرهای سیاه یا قهوه‌ای رنگ برجسته است. این رگه‌ها ممکن است در طرح‌های منظم و یا غیرمنظم تشکیل شوند. اگر طرح‌ها غیرمنظم باشند، در اصطلاح بازار آن را شجری می‌نامند. این نوع فیروزه را به شکل‌هاى گرد، بیضوى، اشکى و چهارگوش مى‌تراشند.
هر چه طرح‌های موجود در فیروزه منظم‌تر باشد و به شاخ و برگ شباهت بیشتری داشته باشد، قیمت آن گران‌تر خواهد بود. انواع سنگ فیروزه شجری که دارای رگه‌های سیاه هستند به نام «فیروزه تارعنکبوتی» مشهورند. در موارد نادری هم ممکن است رگه‌های آن طلایی باشد که باعث افزایش قیمت سنگ می‌شود. به طور کلی، رنگ‌های سبز-آبی کمرنگ و سبز-آبی از ارزش کمتری نسبت به بقیه مدل‌ها برخوردار هستند.
راهنمای نگهداری و تمیز کردن سنگ فیروزه اصل
- بهترین روش برای تمیز کردن این سنگ قیمتی استفاده از محلول آب ولرم و صابون است.
- پس از شستن، بلافاصله سنگ را با پارچه بدون پرز خشک کنید تا لکه‌ی آب روی آن باقی نماند.
- به هیچ عنوان از بخار یا دستگاه‌های اولتراساند برای تمیز کردن فیروزه استفاده نکنید.
- از تمیزکننده‌های شیمیائی طلا و جواهر برای تمیز کردن سنگ فیروزه استفاده نکنید.
- فیروزه را از چربی، گرما و مواد شیمیائی دور نگه دارید.
- وقتی هوا خیلی سرد یا بیش از اندازه گرم و شرجی است، بهتر است طلاهای مزین به فیروزه را استفاده نکنید.
کلام آخر
در این مطلب در مورد انواع سنگ فیروزه و روش تشخیص آن برایتان توضیح دادیم. در آخر هم بد نیست اشاره کنیم که در کشورهای آسیای شرقی از فیروزه به عنوان سنگ مهر و محبت یاد می‌کنند. ما ایرانی‌ها نیز از فیروزه به عنوان دفع کننده چشم‌زخم استفاده می‌کنیم.
به طور کلی، از سنگ فیروزه در طراحی و ساخت طلا و جواهر زیاد استفاده می‌شود. البته برای این منظور باید حتماً این سنگ پرداخت شود و رنگ و شکل آن بهبود پیدا کند. یعنی سنگ فیروزه خام برای صنعت جواهرسازی آماده و مناسب نیست. انواع بسیار متنوع از زیورآلاتی که به نگین فیروزه مزین هستند در بازار وجود دارند که می‌توانید بر اساس سلیقه و بودجه‌ی خود آنها را انتخاب و خریداری کنید. ما نیز در ریسه گالری کارهای متنوعی با سنگ فیروزه عرضه کرده‌ایم که برای دیدن آنها فقط کافی است سری به محصولات بزنید.
منبع: jewelrynotes و gia
